28. Het statuut
Het Statuut van het Koninkrijk der Nederlanden is de grondwet van het Koninkrijk en regelt de relatie tussen Nederland en de Caribische eilanden. Het Statuut werd ondertekend op 15 december 1954 in de Ridderzaal te Den Haag door Nederland, Suriname en het land de Nederlandse Antillen, dat bestond uit de zes eilanden, Aruba, Bonaire, Curaçao, Sint Maarten, Sint Eustatius en Saba.
In 1975 werd Suriname een zelfstandig land. Aruba trad in 1986 uit de constellatie van de Nederlandse Antillen en kreeg een aparte status binnen het Koninkrijk. In 2010 werd het land ‘de Nederlandse Antillen’ opgeheven en werden Curaçao en Sint Maarten, net als Aruba, aparte landen binnen het Koninkrijk. Bonaire, Sint Eustatius en Saba kregen gezamenlijk de status van Nederlands gebiedsdeel in de Cariben en vallen nu bestuurlijk direct onder Nederland.
De volgende drie grondbeginselen zijn opgenomen in het Statuut:
- De landen binnen het koninkrijk behartigen zelfstandig hun eigen belangen.
- Zij verzorgen op voet van gelijkwaardigheid de gemeenschappelijke belangen.
- Zij verlenen elkaar wederkerig bijstand.
De gemeenschappelijke belangen die de landen binnen het Koninkrijk gezamenlijk op voet van gelijkwaardigheid behartigen staan bekend als de ‘koninkrijksaangelegenheden’. Hiertoe behoren zaken betrekking hebbende op de handhaving van de onafhankelijkheid en verdediging van het Koninkrijk, buitenlandse betrekkingen, Nederlanderschap, waarborgen van de fundamentele rechten en vrijheden, de rechtszekerheid en de deugdelijkheid van het bestuur.
De vier voornaamste bestuursorganen van de landen Aruba, Curaçao en Sint Maarten zijn:
- De Gouverneur, vertegenwoordiger van het hoofd van de regering van het koninkrijk en van de regering van het land.
- De Staten, het parlement, bestaande uit hooguit 21 leden. Om de vier jaar worden verkiezingen gehouden om de Staten te kiezen. Zij hebben als taak wetten goed te keuren of te verwerpen en de regering te controleren.
- De Raad van Ministers, het kabinet, steunt op de meerderheid in de Staten. Samen met de Gouverneur vormen de ministers de Regering. De ministers zijn verantwoording verschuldigd aan de Staten. De gouverneur is onschendbaar.
- De Raad van Advies adviseert bij het maken van wetten.
Ter behartiging van de belangen van elk der landen maken drie ‘gevolmachtigde ministers’ van Curaçao, Aruba en Sint Maarten deel uit van de Rijksministerraad van het Koninkrijk in Nederland. Ook in de Raad van State, het adviescollege van zowel de regering in Nederland als het koninkrijk, is een vertegenwoordiger aanwezig van elk der landen.
