9. Curaçao rond 1800
Een patriotse machtsovername
Toen in 1795 de slavenopstand uitbrak, was er politieke onrust in Curaçao. Evenals in de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden (1588-1795) stonden patriotten en conservatieve Oranjegezinden tegenover elkaar. De patriotten streefden naar meer democratie, meer invloed van het volk, en keerden zich tegen de absolute macht van stadhouder Willem V en zijn aanhang. Binnen de Curaçaose koloniale context, waar onvrijheid en huidskleur bepalend waren voor de maatschappelijke verhoudingen, kreeg deze politieke tegenstelling een eigen karakter. Evenals in Nederland, waar in 1795 met Franse steun de stadhouder werd verdreven en de Bataafse Republiek (1795-1801) werd uitgeroepen, wisten ook patriotten in Curaçao, gesteund door Franse kapers, in 1796 de macht te grijpen. De Bataafse Republiek, een Franse vazalstaat, kwam als bondgenoot van Frankrijk in de oorlog met Groot-Brittannië. Curaçao werd een belangrijk maritiem steunpunt voor de Fransen.
Hervorming van de defensie
Na de machtswisseling verkeerde het defensieapparaat in chaos. Oranjegezinde officieren van het garnizoen vertrokken hals over kop van Curaçao. Kort daarna werd de gouverneur a.i., Jan Jacob Beaujon, die ervan werd verdacht Oranjegezind en pro-Brits te zijn, afgezet. Hij werd opgevolgd door de kapitein van de burgerij Johann Rudolf Lauffer, die de verdediging van Curaçao reorganiseerde. De oorspronkelijk exclusief blanke burgerwacht werd uitgebreid met vrije Afro-Curaçaoenaars en omgedoopt tot Nationale Garde. Deze ‘vrijen’ waren afkomstig uit de zeevarende bevolking en hadden ervaring met de bediening van scheepsgeschut. Afro-Curaçaose schippers kregen officiersrangen bij het onderdeel artillerie.
Revolutionaire onrust
Geïnspireerd door de leuzen ‘vrijheid’ en ‘gelijkheid’ van de Franse Revolutie (1789-1799), de succesvolle slavenopstand in de Franse kolonie Saint-Domingue (het huidige Haïti) in 1791, die overging in de Haïtiaanse Revolutie (1791-1804) en de Franse afschaffing van de slavernij in 1792, ontstond in de gehele regio revolutionaire onrust. Het streven van de patriotten naar politieke en maatschappelijke verandering raakte op Curaçao vervlochten met het verlangen van de Afro-Curaçaoënaars naar vrijheid en een gelijke behandeling. Dit leidde op het eiland tot spanningen. Ook de grote slavenopstand op Curaçao in 1795 moet in deze context worden bezien. De leiders van een mislukte opstand in Venezuela vluchtten in 1797 naar Curaçao en vonden onderdak in Otrobanda. Geruchten over hun uitlevering veroorzaakte bijna een muiterij onder het voornamelijk uit Afro-Curaçaoënaars bestaande onderdeel artillerie van de Nationale Garde. In 1799 werden drie Fransen gearresteerd omdat zij, volgens Lauffer, de leiders waren van een complot om een nieuwe slavenopstand te ontketenen en de macht te grijpen. Alle drie werden zij uitgewezen.
Aangevallen door de bondgenoot en gered door de vijand
In 1800 verscheen een Franse militaire macht uit Guadeloupe voor de haven om, zo werd gemeld, Curaçao tegen de Britten te beschermen. Vermoed werd dat de Fransen uit waren op een machtsovername. Dit bleek inderdaad het geval. Na eerst op aandringen van het gouvernement te zijn vertrokken, landden de Fransen een dag later bij Sint Michielsbaai. Daarna veroverden deze voornamelijk uit zwarte soldaten bestaande troepenmacht, gesteund door een groot deel van de Curaçaose slavenbevolking, op Willemstad na vrijwel het gehele eiland. Toen een Brits oorlogsschip voor de haven verscheen en vervolgens ook twee Amerikaanse oorlogsschepen, besloot het gouvernement om hun hulp in te roepen. De Fransen werden verdreven, maar een Britse bezetting, die tot 1803 zou duren, was het gevolg.
